• evrenin büyüklüğü https://youtu.be/fG8SwAFQFuU

bir şeyi gezegen yapan nedir? atmosfer cevabını vermeden önce dikkat! şöyle ki dünyanın atmosferi olduğu ayın ise atmosfere sahip olmadığı bilgisi yanıltıcı olabilir. nitekim bazı gezegenlerin atmosferi var! aslında gezegen olması için 3 özelliğe sahip olması gerekiyor. 1- belli bir ağırlığa sahip olmaları gerekiyor.2- çevresinde gaz veya toz olmamalıdır. 3- yörünge hareketi

yıldız ise en basit anlatımla gaz vs. birleşir ve yıldızı oluşturur. yüksek basınç ve sıcaklığın etkisi ile yıldız, parlayabilmektedir.

samanyolu galaksisindeki yıldızlar mı daha fazladır yoksa gezegenimizdeki ağaçlar mı? bu şaşırtıcı oldu ama ağaçlar daha fazlaymış! ( yıldızların sayısı yaklaşık 100 milyar...)

bir dakika! galaksilerin de en azından 100 milyar tane olduğundan bahsedildi. gerçi bu sayı trilyonu geçmiştir, değil mi?

e, galaksiler arasında ne var? şey... onlar aslında birbirlerinden oldukça uzak konumlanmışlar. o halde aralarında hiçlik var diyebiliriz.

• yellowstone süpervolkanı https://youtu.be/LZPLosafNFA?si=Qb_rJuEcVpQxsHM4

öncelikle volkan değil süpervolkan olduğuna dikkat edelim. patlarsa ne olur? bir bulut oluşumu gerçekleşir. atmosfere gaz ve toz salınacak ve patlama sonucu pek çok malzeme püskürtülmüş olacak. piroklastik akıntı adı verilen oldukça tehlikeli ve sıcak akıntılara sebep olacak. bu akıntılar sonucu püskürtülen volkanik maddeler taşlaşır ve kayaçları oluşturur. Misal tüf.

pyroclastic flow : Yunanca "ateş" anlamına gelen pyr ( pyro) ve "parçalar halinde" anlamına gelen klastos kelimelerinden oluşmaktadır.

Kaldera oluşumu gözlenebilir. Volkanik patlama sonucu toprak çöker, adeta pişirilmiş bir çömleğe dönüşür. Bknz. Nemrut Kalderası, Yellowstone Kalderası

Strasfore salınan gazlar sonucu volkanik patlamaların ardından buzul dönem yaşanabiliyor. Volkanik kış adlı bu dönemde gazların Dünya'yı kaplamasıyla Güneş ışınları yeryüzüne uğrayamaz. Eğer Yellowstone patlarsa beraberinde böyle bir buzul dönemi getireceği düşünülmektedir.

• asch deneyi https://youtu.be/7ZT8Sgi335Q?si=ndMMtLoZS0QjYwQ1

Solomon Asch, bireylerin bir toplum içerisindeki çoğunluk görüşü yanlış dahi olsa seçmeye yönelik eğilimini incelemiştir. İnsanlar, kendi düşüncelerini geride bırakarak gruba uymaya çalışmaktadır. "Çoğunluk yanılmaz. Ben yanılıyorum." Her ne kadar birey, aksi görüşte olsa da çoğunluğun seçeneğinin daha doğru olduğuna inanmaktadır. Conformity ( Gruba uyma) kişinin bir noktada kendisini daha aşağıda görmesine sebep olmaktadır. Ne zaman kişi kendisi gibi akıntıya ters yüzmeyi düşünene rastlar; işte o zaman fikirleri de çoğunluk olmaya aday olur.

• laplace, kaos ve kelebek etkisi https://www.stsci.edu/~lbradley/seminar/index.html

Laplace, evrendeki her şeyin predeterminizme dayalı olduğunus savunuyor. Yani evrende şansa, seçimlere ya da belirsizliğe yer yok. Güneş sistemi stabildir. Her şey olması gerektiği gibidir.

Laplace'ın görüşlerinin aksine indeterminizmde belirsizlik vardır. Bu belirsizlik kaos ile ilintilidir. Burada kaos, istenmeyen bir belirsizlik midir? Tam olarak öyle diyemeyiz. Kaos, yaşamın bir parçasıdır.

Gelelim Lorenz'in "Kelebek Etkisi" adıyla anılan teorisine. Lorenz, hem bir matematikçi hem de meteorolojistti. Hava durumu tahminlerinde matematikten de faydalanarak bir sistem geliştirdi. Sistemde gerçekleşen çok büyük değişiklik, verilerde büyük bir farklılığa yol açınca kelebek etkisi ortaya çıkmıştır. Hikayesi de şudur: Güney'de bir kelebek kanat çırpsa Kuzey'de kasırga olabilir. Bu tür doğrusal olmayan olaylar, önceden bilinemez ve kontrol edilmeleri zordur.