buổi chiều ngày sinh nhật năm hai mươi tư tuổi, tôi ngồi ở ga kafe với hiếu. cậu bảo - dù tôi chẳng nhớ cụ thể từng con chữ - rằng: “có cái giai đoạn bạn như trở thành một cái máy, khiến tôi phát sợ”. — “đoạn nào nhỉ?” — “đoạn bạn làm việc ở cộng, rồi cứ tan làm lại không đi tập thì đi học thạc sĩ. vận hành cái lịch trình dày cộp như một cái máy”.

tôi thành thật trả lời là không phải bản thân không ý thức được điều này. tôi thật sự đã cảm thấy mình trở thành người máy được vài tháng rồi, nếu tính ngược lại từ mốc đó.

tôi luôn coi cuộc đời là mảnh đất sản sinh ý nghĩa. cách sống chính là phương thức khai thác những ý nghĩa nói trên. nên không thể tránh khỏi, có những giai đoạn tôi không khác gì cái máy khoan, ra sức hoạt động, dù có là vắt kiệt chính mình, cố gắng thu vén ý nghĩa từ mọi quyết định, mọi kế hoạch. đặc biệt vào những đoạn cằn cỗi động lực sống và con người ta sợ mục đích tồn tại bị phai mờ. cho đến khi ý chí của tôi khô dầu, đóng gỉ và bị mài mòn. giữa các giai đoạn hừng hực bất kham đó, không thể tránh được những đợt chết máy - không tìm ra chút dũng khí nào, biếng nhác đến độ tự thấy bản thân đê hèn, không thể suy nghĩ, không muốn nỗ lực. tôi không tin vào thứ gì gọi là sự sửa chữa tuyệt đối. cái máy có được bão dưỡng thì nó vẫn vô hồn. chỉ có sự đồng hóa theo thời gian mà biết là vô vọng tôi vẫn phải kháng cự.

tôi ước gì mình có thể nghe thấy dù chỉ một chút day dứt thầm thì. vẫn có, nhưng không đáng kể. thực tế đã chứng minh rằng bạn không thể đánh mất cuộc đời với chỉ một chút nuối tiếc. thứ có thể vang vọng khắp một kiếp người chỉ bao gồm những sang chấn thuở ấu thơ, thiếu niên, và tiền trưởng thành. sau giai đoạn đó ta đã đủ chai lì để có cái gọi là tổn thương thực sự với những nhân tố mới. cùng lắm, có lẽ, tôi chỉ suy chuyển vì gia đình, những hình bóng đã kịp đóng đinh trong nhận thức trước khi lớn lên và khôn ra. về sau, mọi kết nối được thêm vào đều sẽ có một khoảng cách chừa ra cho rủi ro. bạn sẽ không bao giờ “mất tất” nếu đã luôn ý thức về việc bảo tồn trái tim. không nhất thiết phải là một mối nguy về tính mạng. chỉ đơn giản là sống sót mà không kéo theo gánh nặng nào trong tâm trí. kẻ đeo gông chắc chắn sẽ đi chậm. người bị buộc đá vào chân thả xuống biển thì chỉ có cứ thế chìm sâu xuống đáy.

tôi không còn muốn nghĩ nhiều về việc người khác cảm thấy gì.

còn cảm giác gì mạnh mẽ hơn sự sống còn của tôi?