việc biết đến edgar allan poe thực ra là một câu chuyện dài. tôi phải viết bài về charles baudelaire, rồi vì đi tìm hiểu về baudelaire mà tôi biết đến ông bởi baudelaire đã từng dịch thơ của ông sang tiếng pháp, và cũng bị ảnh hưởng rất nhiều bởi edgar. nên khi tôi làm về baudelaire thì tôi có ghi lại tên ông rồi sau này tìm đọc.

thời gian đầu tôi biết đến edgar là qua phê bình. "the poetic principle" là thứ đầu tiên tôi đọc của ông, và đọc xong thì tôi mới hiểu vì sao ông lại có ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự hình thành của chủ nghĩa tượng trưng ở châu âu như thế. trích một đoạn ngắn gọn và rõ ràng nhất: "i would define, in brief, the poetry of words as the rhythmical creation of beauty. its sole arbiter is taste. it has no concern whatever either with duty or with truth." [tôi xin được định nghĩa, ngắn gọn, rằng nghệ thuật thơ ca chính là sự sáng tạo có tính nhịp nhàng của cái đẹp. yếu tố quyết định duy nhất là thi vị. nó (thi ca) chẳng can hệ gì tới trách nhiệm hay sự thật]. và thơ tượng trưng thì còn gì ngoài hình ảnh, cái đẹp, cái tương ứng nữa. sau đó tôi có đọc "the philosophy of composition", cũng là một tiểu luận tôi thấy thú vị.

tới lúc tìm tòi sâu hơn thì tôi biết đến truyện ngắn và thơ ông (một lần nữa lại muốn nhắc về việc tôi chỉ hiểu được sức ảnh hưởng của ông đến chủ nghĩa tượng trưng sau khi biết đến ông với tư cách nghệ sĩ thay vì chỉ là nhà phê bình). đầu tiên là qua "the raven", một kinh điển, và thành thực là tôi vẫn luôn muốn cho học sinh của mình đọc bài này của ông vào một ngày nào đó, nếu có dịp phù hợp. rồi tôi đọc thêm vài truyện ngắn như "the black cat", "the tell-tale heart" hay "loss of breath". nhưng phải tới những bài thơ như "the city in the sea", "a dream within a dream" hay "the haunted palace" thì tôi mới thực sự thấy ấn tượng với khả năng của ông. chắc còn bởi dù sao ông cũng viết thơ trong thứ ngôn ngữ mà tôi hiểu nên tôi cảm được thơ ông dễ hơn, chúng vừa có nhịp điệu vừa có sức gợi, và khung cảnh ông vẽ ra là những nơi thực sự rất đẹp, rất tượng trưng. đối với tôi trải nghiệm đọc thơ của edgar có phần giống như trải nghiệm khi đọc truyện của annie ernaux, đều với một lượng từ tối giản và lược bỏ cảm xúc nhưng vẫn có khả năng khuấy động được sức cảm và tưởng tượng từ người đọc.

hôm nay tôi tìm lại đến alone của edgar bởi tôi đang ngồi trong một nỗi nhàm chán trên công ty. ai bảo ngồi một mình haha. nên tôi quyết định giới thiệu về ông cũng như thử dịch gì đó, nên chọn dịch luôn alone, mà cuối cùng cũng chỉ đăng phần dịch hai đoạn thơ đầu (phần nhỏ vì tôi khá ưng mỗi đoạn này, phần lớn vì tôi cảm thấy đoạn đằng sau chuyển ngữ không thể vẽ nên được bức tranh đẹp như bản gốc). ngặt nỗi dịch thơ rất khó nên tôi quyết định phá bỏ gần như toàn bộ cấu trúc câu đoạn mà chỉ giữ lại ngôn từ và đại ý, điều ấy sẽ khiến cho bản dịch của tôi chắc chắn không thể có tính vần điệu cũng như không thể giàu sức gợi được như bản gốc. vậy nên khuyến khích rằng những ai đọc mà thấy ý thơ hay sẽ tò mò mà đi tìm đọc bản gốc, cũng như các tác phẩm nghệ thuật lẫn phê bình của ông.

một mình

từ thuở thiếu thời

tôi đã không

như những người khác -

tôi đã không thấy

những thứ họ thấy -

tôi chẳng thể khơi gợi

một niềm đam mê nào

trong cõi lòng mình

từ mùa xuân -

từ chính cội nguồn mà tôi

không thể quay về

nỗi bi thương của tôi -

tôi chẳng thể đánh thức

trái tim mình

để có thể hòa ca

và mọi điều tôi yêu

chỉ mình tôi yêu